Ode is geen geïsoleerd werk in het werk van Camille Saint-Saëns, maar behoort tot een klein ensemble dat aan het begin van zijn carrière werd geproduceerd in de specifieke context van de wedstrijd voor de Prix de Rome. Opgericht in 1803, afgeschaft na de gebeurtenissen van mei 1968, was deze laatste lange tijd de meest begeerde Franse prijs voor muziekcompositie. Georganiseerd door het Instituut, garandeerde het aan zijn laureaten, bij gebrek aan de verzekering van een toekomstige carrière zonder valkuilen, op zijn minst toegang via de voordeur tot de artistieke wereld en een paar jaar pensioen in Italië, in de villa Medici. In feite waren er maar heel weinig die weerstand boden aan de aantrekkingskracht van deze prijs, die waarschijnlijk het hoogtepunt zal zijn van jarenlange studie. Dat de auteur van de Danse macabre zich daar presenteerde is niet echt verwonderlijk. Maar hoewel hij geroepen werd om rond de eeuwwisseling een van de meest illustere vertegenwoordigers van de academische kunst te worden, behaalde hij nooit de beroemde eerste hoofdprijs. Toegegeven, het zou gemakkelijk zijn om zijn eerste mislukking, in 1852, te wijten aan onervarenheid, maar zijn tweede en laatste, twaalf jaar later, blijft verrassender: de muzikant heeft bijna de leeftijdsgrens bereikt en is dan niet langer een beginner. Zijn functies aan het orgel van de Madeleine hadden hem zelfs een zekere reputatie bezorgd. Was het deze situatie als gevestigd kunstenaar die hem deed worden ontslagen? Als niets het toelaat om het te bevestigen, blijft het een feit dat zijn werken uit die tijd al getuigen van een groot meesterschap. Dat is het geval met deze Ode met orkestbegeleiding, gecomponeerd voor de eerste ronden van het concours, tussen 28 mei en 3 juni 1864. Toch aan het hoofd geplaatst van de zes tot de eindronde toegelaten kandidaten - een cantate voor drie solostemmen op het thema van Ivanhoé - het moest falen ten gunste van een zekere Victor Sieg, een kameraad die werd geroepen tot een anders bescheidener lot.
Afgezien van deze omstandigheden die sommigen als anekdotisch kunnen kwalificeren, krijgt Ode een bijzondere dimensie doordat het duidelijk de belangrijkste esthetische zorgen van Saint-Saëns in zijn vroege jaren onthult. Lange tijd vertrouwd met het religieuze repertoire, was hij nauwelijks onder de indruk van dit gedicht van Jean-Baptiste Rousseau, weliswaar een beetje oud maar niet minder bevorderlijk voor prachtige koordemonstraties. Tegelijkertijd wist hij de gevaarlijke valkuil van een te saaie behandeling te vermijden door sterke contrasten te creëren die zijn interesse voor opera verraadden. Door deze paar pagina's, tussen meditatie en grote dramatische gebaren, tracht de componist de volle omvang van zijn talent te tonen.
Cyril Bongers
Merkreferentie:
SYMETRIE0231804652
nl 
